كورتاژ در كلمه يعني تراشيدن و خارج كردن قسمتي از بافت بدن. بنابراين براي هر قسمتي از بدن كه نياز به خارج كردن بافت يا نمونه داشته باشيد ممكن است انجام شود. اين عمل يکي از شايعترين عمل هاي زنان است که ميتوان براي تشخيص يا درمان خونريزي هاي غير طبيعي زنان به کار رود. در گفتار مصطلح اين كلمه در واقع خلاصه فارسي شده Dilation and Curettage يا D&C است كه به معني اتساع و بيرون آوردن جنين يا بافت داخلي رحم است.
كورتاژ ممكن است به منظور درمان يا تشخيص بيماري رحم انجام شود و تنها يكي از موارد استفاده آن خارج كردن جنين زنده ناهنجار و سقط عمدي قانوني است. روشهاي مختلفي براي انجام اين كار وجود دارد مانند ساكشن يا كورِت.
سقط عمدي ممكن است توسط ماما يا پزشك و در شرايط مناسب بهداشتي با مراقبتهاي لازم انجام شود و يا به دست افراد غيرمتخصص و بصورت غيراصولي باشد.
اينکار به چه عللي انجام ميشود؟
ديلاتاسيون و کورتاژ ممکن‌است براي کشف و شناسايي دلايل خونريزي غيرطبيعي انجام شود. طي اين عمل نمونه‌اي از بافت رحم برداشته و در آزمايشگاه زير ميکروسکوپ بررسي ميشود تا مشخص شود آيا سلول غيرطبيعي وجود دارد يا نه. اين عمل همچنين وقتي خانمي دچار سقط شده‌باشد هم انجام ميشود و در صورتي که باقيمانده محصولات بارداري در رحم باشد، با کورتاژ و ديلاتاسيون خارج مي‌شوند. اين کار بسيار مهم است زيرا ماندن بافت ممکن است باعث عفونت يا خونريزي زياد شود.
آيا اين شيوه تشخيصي خطر دارد؟
خطرها و عوارض D&C معمولا نادر است اما ممکن است شامل خونريزي، عفونت يا پارگي ديواره رحم با وسيله باريکي باشد که درون رحم فرستاده ميشود. اگر پارگي رخ دهد، اندام?هاي مجاور هم آسيب مي‌ببينند و جراحي اضافي لازم خواهد بود،. در موارد نادر بعد از ديلاتاسيون و کورتاژ ممکن‌است چسبندگي جدار رحم ايجاد‌شود. اين حالت که به نام «نشانگان آشرمن» خوانده ميشود، مي‌تواند باعث ناباروري و تغييراتي در جريان قاعدگي شود. در بسياري از زنان اين نشانگان با جراحي به‌طور موفقيت‌آميز درمان ميشود. اگر بعد از عمل ديلاتاسيون و کورتاژ متوجه تغييراتي در قاعدگي خود شديد، حتما به پزشک خود اطلاع دهيد.
روشهاي مختلف کورتاژ
در دو روش ساکشني و سنتي، پزشک اسپکولوم را وارد مهبل مي کند، سپس دهانه رحم و مهبل را با يک محلول ضد عفوني کننده تميز مي نمايد. دهانه رحم شما به دليل دفع مقداري از بافت گشاد مي شود، ولي در غير اين صورت پزشک به وسيله يک ميله فلزي باريک دهانه رحم را اتساع مي دهد. اين عمل در اتاق عمل و تحت بي حسي انجام ميشود .
در کورتاژ ساکشني، پزشک به وسيله وارد کردن يک لوله تو خالي از دهانه رحم و به طريق مکش بافت را از رحم خارج مي سازد. در روش سنتي D&C پزشک به وسيله يک ابزار به شکل قاشق به نام کورت ديواره رحم را به آرامي مي تراشد. عمل کورتاژ حدود ?? تا ?? دقيقه به طول مي انجامد.
نکته مهم : در صورتي که خون شما RH منفي باشد نياز به تزريق گلوبولين مصونيت RH داريد، مگر اينکه خون همسر تان نيز RH منفي باشد.
عوارض کورتاژ
عوارض کوتاه مدت کورتاژ
?. عفونت رحمي ناشي از کورتاژ:
واژن محيطي آلوده و رحم استريل و مناسب براي رشد و فعاليت ميکروب‌هاي واژن است.
عفونت داخل رحم مي‌تواند به لوله‌هاي رحمي خانم سرايت کرده و منجر به نازايي بعدي شود.
البته اگر اين عمل در بيمارستان‌هاي کشور انجام شود اين اتفاق به احتمال کمتري رخ مي‌دهد، اما انجام کورتاژ در مکانهاي غير معتبر و توسط افراد غيرمجاز منجر به عوارض شديد مي شود .
?. پاره شدن رحم:
ديواره رحم در دوران بارداري بسيار نازک ميشود و اگر کورتاژ توسط شخصي بي‌تجربه و غير ماهر و به صورت تهاجمي انجام شود، احتمال پارگي ديواره رحم وجود دارد که خود، خونريزي بسيار شديدي را به دنبال دارد.
?. آسيب به روده‌ها:
گاهي ابزار کورتاژ ممکن است به روده‌ها آسيب بزند و اگر اين پارگي روده‌اي تشخيص داده شود ميتوان آن را ترميم کرد. در غير اين صورت سبب عفونت داخل شکمي، آبسه‌هاي لگني و نازايي ميشود.
عوارض دراز مدت
سندرم آشرمن تنها عارضه بلند مدت است که عبارت است از چسبيدن دو لايه داخلي رحم به يکديگر است و منجر به تغيير الگوي قاعدگي و کاهش يا قطع خونريزي و حتي سقط مکرر و نازايي مي شود .
آموزشهاي بعد از عمل کورتاژ
بعد از عمل از انجام دادان کارهاي سنگين و برداشتن اجسام سنگين خودداري کنيد و حتماً آنتي بيوتيک تجويز شده را به طور کامل مصرف کنيد .
در صورتيکه عمل شما براي برداشتن بقاياي حاملگي انجام شده باشد، در صورت تمايل به بارداري مجدد لازم است حاملگي خود را تا 3 ماه به تاخير بياندازيد تا رحم شما آمادگي لازم را پيدا کند و تصميم گيري به بارداري مجدد حتماً تحت نظر پزشک متخصص زنان انجام شود.
بعد از کورتاژ از غذاهاي سرشار از آهن (مانند : گوشت قرمز ، جگر ، تخم مرغ ، غلات ، سبزي جات و ...) استفاده نموده و در صورت نياز براي جبران کم خوني خود قرصهاي آهن تجويز شده توسط پزشک را استفاده نماييد.
در موارد زير لازم است با پزشک خود مشورت نماييد:
1 - ترشحات غير طبيعي 2- تب 3- درد زياد در قسمت زير شکم 4 – افزايش خونريزي 5 – ترشحات بدبو 6 – هر نوع حالت غير طبيعي مثل ضعف ، سردي ، بي حالي و غيره
نکته مهم : نمونه بافت برداشته پس از عمل به آزمايشگاه پاتولوژي بيمارستان ارسال مي شود و بيماران محترم توجه داشه باشند که حدود يک هفته پس از کورتاژ بايد نتيجه پاتولوژي از آزمايشگاه دريافت نموده و به رويت پزشک معالج برساند.