سقط عبارت است از خروج محصولات حاملگي قبل از هفته بيستم که جنين هنوز کمتر از 500 گرم وزن دارد .
سقط هايي که به دليل برخي نقايص مادري ، ژنتيکي يا جنيني اتفاق مي افتد سقط هاي که تعمداً ايجاد مي شوند
سقط هاي عمدي ناميده مي شوند .
نزديک 15 % از حاملگي هاي که از نظر باليني تشخيص داده شده اند به
سقط هاي زودرس منجر مي شوند .
در حدود 40 % از تخمک هاي بارورشده اي که لانه گزيني کرده اند به صورت خودبه خودي
سقط مي شوند که اغلب از نظر باليني تشخيص داده نمي شوند اين واقعه به عنوان بخشي از روند کنترل کيفيت در توليد مثل به حساب مي آيد .
يعني حاملگي هايي که در آن تخمک بارور شده به علت اختلالات ژنتيکي و يا اختلالات ديگر قادر به ادامه حيات نمي باشند سقط مي گردند و اين روند از شيوع نوزادگان داراي ناهنجاري مادرزادي مي کاهد .
علل سقطها متعدد بوده و شامل عوامل جنيني ، مادر و در موارد نادري پدري مي باشند .
از علل شايع سقط خود به خودي مي توان به علل ژنتيکي اشاره کرد که در واقع همان انحرافات کروموزومي مي باشند .
اين مورد علت سقط در هفته هاي اول حاملگي است (سقط هاي قبل از 12 هفتگي ) سقط هاي بعد از هفته 12 بيشتر ناشي از لانه گزيني هاي معيوب جفتي است .
بررسي هايي در مورد سقط هاي مکرر
از عوامل مادري که باعث سقط مي گردند مي توان به موارد زير اشاره نمود :
عفونت هاي دستگاه تناسلي ، بيماري هاي ناتوان کننده مزمن مانند سل ، فشار خون ، بيماري قند در صورت عدم کنترل ، سوء تغذيه شديد ، کمبود پروژسترون به علت ترشح ناکافي جسم زرد يا جفت ، مصرف دخانيات ، مصرف الکل ، برخورد با اشعه ، قرار گرفتن در معرض سموم نظير گازهاي بيهوشي ، استفاده از موادي چون آرسنيک ، سرب ، فرمالدئيد و بنزن ، بيماري هايي که در آن سيستم ايمني بدن عليه خود عمل مي کند نظير بيماري لوپوس ، پير شدن اسپرم يعني لقاح تخمک با اسپرمي که چند روز در محيط رحم اقامت داشته است ، انجام عمل جراحي روي شکم که هرچه محل عمل جراحي به لگن نزديک تر باشد احتمال وقوع سقط بيشتر است ، وارد شدن ضربه به بدن مادر حامله ، نقايص رحمي مثل توده هاي رحمي و چسبندگي هاي رحمي .
از عوامل پدري نيز مي توان به جا به جايي قطعات کروموزوم هاي اسپرم اشاره کرد .
مکانيزم هاي دقيق مسئول بروز سقط هميشه مشخص نيستند ولي در ماه هاي اول حاملگي ، تقريباً در همه موارد مرگ جنين يا رويان قبل از خروج محصول حاملگي صورت مي گيرد .
ابتدا مرگ جنين در داخل رحم صورت گرفته و پس از زايل شدن تحريکات حاصل از جنين در حال رشد ، به تدريج توليد هورمون HCG کاهش پيدا مي کند و متعاقب کاهش HCG ميزان استروژن و پروژسترون نيز افت مي نمايد و کمبود دو هورمون اخير باعث انقباض شريانچه ها و عدم خونرساني به سطح داخلي رحم مي شود و به تدريج تجمع خون در پشت جفت ايجاد شده و منجر به جدا شدن جفت مي گردد .
طي اين فرآيند ميزان پروستا گلاندين که موجب
انقباض رحمي مي شود افزايش مي يابد و اين انقباض رحمي موجب بيرون راندن محصولات حاملگي و يا به عبارتي سقط مي گردد .
انواع سقط
الف ) تهديد به سقط :
زني که در معرض تهديد به سقط قرار دارد در اوايل حاملگي و معمولاً بعد از عقب افتادن يک يا دو عادت ماهيانه به وجود خونريزي پي مي برد که معمولاً خفيف بوده ، به صورت لکه بيني ، خون روشن يا ترشح قهوه اي تيره مي باشد .
از ميان خانم هايي که در اوايل حاملگي خونريزي دارند در نيمي از موارد سقط اتفاق مي افتد .
خونريزي مربوط به تهديد به سقط معمولاً کم است ولي گاهي به مدت چند روز تا چند هفته ادامه مي يابد . معمولاً و نه هميشه خونريزي اول شروع مي شود و چند ساعت تا چند روز بعد درد شکمي به آن اضافه مي شود .
درد سقط به چند صورت ديده مي شود ، گاهي در جلو شکم احساس شده و منظم است ، گاهي به شکل کمر درد مداوم همراه با احساس فشار روي لگن مي باشد و بعضي اوقات نيز به صورت احساس ناراحتي مبهم در خط وسط در بالاي ناحيه شرمگاهي به همراه دردناک بودن روي رحم جلوه مي کند .
ب ) سقط اجتناب ناپذير :
اگر روند سقط ادامه پيدا کند ، دردها شديدتر شده و گردن رحم نازک ، نرم و به تدريج گشاد مي شود .
غير قابل اجتناب بودن سقط با پارگي واضح پرده ها يا
کيسه آب به همراه اتساع دهانه رحم مشخص مي گردد . تحت اين شرايط وقوع سقط قريب به يقين است .
چنانچه در اوايل حاملگي خروج ناگهاني مايع که نشان دهنده
پارگي کيسه آب است قبل از هرگونه درد و خونريزي رخ دهد توصيه مي شود که فرد استراحت نمايد و از لحاظ تراوش بيشتر مايع ، خونريزي ، درد شکمي يا تب تحت نظر پزشک قرار گيرد ، در صورتي که پس از 48 ساعت هيچ گونه تراوش مايع آمنيوني ، خونريزي ، درد و تب مشاهده نگردد بيمار مي تواند از تخت بلند شود و به استثناي مقاربت ، فعاليت هاي روزمره را شروع کند .اما چنـانـچه خروج مايـع با درد و خونريزي همراه باشد يا بـيمار تب کند سقط غير قابل اجتناب در نظر گرفته مي شود .
ج ) سقط ناقص :
جنين و جفت در سقط هايي که قبل از هفته 10 رخ مي دهند با هم خارج مي شوند ، ولي پس از مدت مذکور به طور جداگانه اين عمل صورت مي گيرد .
زماني که تمام جفت يا قسمتي از آن در رحم باقي مي ماند ، خونريزي دير يا زود آغاز خواهد شد که نشانه اصلي سقط ناقص مي باشد .
د ) سقط کامل :
سقط کامل سقطي است که در آن رحم خود را به طور کامل از جنين ، پرده هاي جنيني و جفت خالي مي کند اين نوع سقط معمولاً در 6 هفته اول حاملگي روي مي دهد .
هـ ) سقط فراموش شده :
گهگاه محصولات حاملگي تا مدتي بعد از مرگ جنين در داخل رحم مي ماند . علت اين تاخير هنوز شناخته نشده است .
البته در سقط هاي معمولي نيز تاخيري در دفع محتويات رحم بعد از مرگ جنين وجود دارد و به همين خاطر اگر محـصولات حامـلگي 8 هفته در داخل رحم بعد از مرگ جنين بماند عنوان سقط فراموش شده به آن اطلاق مي شود .
سقط فراموش شده معمولاً بعد از هفته چهاردهم حاملگي رخ مي دهد . طي مدت باقي ماندن جنين مرده در شکم مادر ،
علائم حاملگي طبيعي ناپديد مي شوند .
پستان ها کوچک تر و رشد رحم متوقف مي گردد ، امروز با روش هاي سونوگرافي اين سقط را خيلي سريعتر تشخيص مي دهند .
و ) سقط عادي :
سقط هاي مکرر ممـکن اسـت معلـول وجود اشـکال دائمـي در مادر يا پـدر باشند و از اهـميت بيشتري برخوردارند .
اصطلاح سقط عادي در مورد بيماراني به کار مي رود که 3 يا بيش از 3 حاملگي آنها پي در پي به سقط انجاميده است .
مواردي که از نظر پزشکي ، سقط مورد قبول واقع شده است ( مجوز طبي انجام سقط )
به طور کلي ، هر وضعيتي که در آن بارداري باعث به مخاطره افتادن شديد سلامتي مادر شود از نظر پزشکي انجام سقط مجاز است .
از جمله شرايطي که مجوز طبي سقط صادر مي شود مي توان به موارد ذيل اشاره کرد :
1) ديابت شديد
2) نارسايي کليه
3) بيماري هاي قلبي شديد
4) بيماري هاي ريوي شديد
5) سرطانها مثل سرطان گردن رحم
6) اختلالات خوني مثل اختلالات انعقادي و بيماري هاي مربوط به زنجيره هموگلوبين
7) اختلالات شديد دستگاه گوارش مثل زردي حاملگي ( انسداد مجاري صفراوي مربوط به حاملگي )
8) اختلالات خاص طبي نظير بيماري لوپوس ، آرتريت روماتوئيد، نارسايي غده فوق کليه ، هپاتيت حاد و ايدز
9) عفونت هاي داخل رحمي که منجر به ناهنجاري هاي جنيني مي شود مثل بيماري سرخچه
10) خوردن داروهايي که در ابتداي بارداري به عنوان عوامل به وجود آورنده ناهنجاري جنيني شناخته شده اند
11) ناهنجاري ها يا آسيب هاي رحمي مثل پارگي قبلي رحم يا سرطان رحم
12) فاکتورهاي مادرزادي که مي توانند باعث مشکلات جنيني يا ناهنجاري هاي ژنتيکي شود مثل سندرم داون و سندرم مارفان
13) بيماراني که از يک اختلال شديد رواني رنج مي برند
سقط در بسياري از کشورها يک مسئله قانوني با اهداف و محدوديت هاي خاص مي باشد . براي تمام خانم هايي که به دنبال سقط هستند بايد شرايطي فراهم شود که بتوانند مشورتهاي لازم را انجام دهند .در کشور ما براي انجام سقط مجوز طبي و قانوني يا شرعي لازم است ، لذا براي انجام سقط حتماً با مراجع پزشکي و پزشکي قانوني يا پزشک معتمد مشورت هاي لازم را بنماييد .